سلام بر تو ای وعده [ بزرگ] خداوند که خود ضامن آن شده است.

امام زمان(عج) وعدة حتمي خداوند

وَعد: به معنی نوید دادن و امیدوار نمودن است ، و در مورد خیر و شرّ ( مژده خوب و یا پیشگویی و اخطار به آینده بد) هر دو به کار میرود. فرق بین وعد و و وعید آن است که: وعد را با قرینه می توان در هر دو معنی خیر و شرّ به کار برد ، امّا وعید فقط هشدار به آیندۀ سخت و ناگوار و تهدید به کیفر می باشد.1(سید مهدی حائری قزوینی:ص141)

وعده خدا آن است كه در نهايت، حق بايد در تمام ابعادِ زندگي زميني ظهور كند و ظهور كامل حق در حالتي ممكن است كه امامي معصوم بدون هيچ مانعي بتواند حكم خود را در جهان جاري نمايد. اين مسئله، مسئله اساسي و عقيده دقيقي است كه در مبحث «فرج، حتمي‌ترين حادثه در انتهاي تاريخ» و «آخر‌الزمان، شرايط ظهور باطني‌‌ترين بُعد هستي» و بحث «آخرالزمان و جايگاه انقلاب اسلامي در نظام اَحسن» به آن پرداخته شده است و شما در اين سلام و با اين مضمون مي‌خواهيد آن عقيده را فعّال و بانشاط نگه‌ داريد و با سلام به حضرت از اين منظر، متوجه حضور نهايي آن حضرت باشيد و خود را در پهنه همه تاريخ وارد كنيد، آن هم در كنار امام زمان(ع) كه چنين حضوري، بركات فوق‌العاده‌اي را درپي خواهد داشت. (اصغر طاهرزاده:ص46)

سعادت کامل جهانی

از وعده های بزرگ خداوند که در لوح محفوظ ثبت گردیده و در سراسر تاریخ توسط پیامبران و امامان (علیهم السّلام) اعلام و به همۀ امّت ها نوید آن تصریح و تأکید شده است: حکومت عدل و داد ، و سعادت کامل جهانی است که به دست مبارک حضرت بقیة الله – ارواحنا فداه- تشکیل خواهد شد. این وعده در قرآن کریم و احادیث و زیارات بیان گردیده ، که برای نمونه چند آیه و حدیث را در اینجا می آوریم:
1-(وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُم وَ عَمَلُوا الصّالِحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فِِی الأَرضِ کَمَا استَخلَفَ الَّذِینَ مَن قَبلِهِم وَ لَیُکَّنَنَّ لَهُم دِینِهُمُ الَّذِِِی ارتَضی لَهُم وَ لَیُبَدَّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أَمناً یَعبُدُونَنِی لا یُشرِکُونَ بِی شَیئاً )2خداوند به کسانی از شما که ایمان دارند و کارهای شایسته بجای آورده اند ، وعده فرموده که [در زمان ظهور امام قائم (علیه السّلام) ] در زمین خلافت دهد ، چنانکه کسانی که پیش از شما بودند را جانشین پیشینیان خود ساخت ، و البته دین پسندیدۀ آنان را بر همه جا مسلّط و نافذ گرداند ، و حتماً بر همۀ مؤمنان به جای ترس و هراس [ از دشمنان] ایمنی کامل عطا فرماید که مرا بدون هیچ گونه شرک پرستش نمایند. در چند روایت از ائمّه اطهار (علیهم السّلام) آمده که مقصود ، حضرت قائم (علیه السّلام) و اصحاب او می باشند. 3
2- ( وَ لَقَد کَتَبنا فِی الزَّبُورِ مِن بَعدِ الذِّکرِ أَنَّ الأَرضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ)4؛ و به راستی که ما در زبور ، پس از ذکر ثبت کردیم که البته زمین را بندگان شایستۀ من به ارث خواهند برد. بر اساس بعضی از احادیث ، ذکر: - در این کریمه- لوح محفوظ است و زبور: جنس کتابهای آسمانی است که بر پیامبران (علیهم السّلام) نازل شده است . و یا مقصود از ذکر: تورات می باشد ، و زبور: کتابی است که بر حضرت داود (علیه السّلام) فرود آمده است.5 و این وعده – که بندگان صالح و شایسته خداوند زمین را به ارث خواهند برد- مربوط به زمان ظهور حضرت مهدی – عجّل الله فرجه الشریف – و حکومت جهانی آن جناب می باشد.6 یعنی : خداوند وعده داده که سراسر زمین را به بندگان شایستۀ خویش خواهد سپرد ، و این وعده را در تمای سندهای رسمی و معتبر خود ثبت کرده است و این ثبت کردن و اعلام نمودن ضمانت قولی و عملی وعده است.
3- ( حَتّی إِذا رَأَوا ما یُوعَدُونَ إِمَّا العَذابَ وَ إِمَّا السّاعَةَ فَسَیَعلَمُونَ مَن هُوَ شَرُّ مَکَاناً وَ أَضعَفُ جُنداً )7؛ تا آنگاه که آنچه وعده شده اند را به چشم خود ببینند که یا عذاب [ و کیفر] دنیاست و یافرا رسیدن ساعت[ قیامت] به زودی خواهند دانست که کدام یک [ از مؤمنان و کافران] جایگاهش بدتر و سپاهش ناتوان تر است. شیخ کلینی (رحمة الله علیه) از امام صادق (علیه السّلام) روایت آورده که فرمودند: « قول خداوند: « تا آنگاه که آنچه وعده داده شده اند را به چشم خود ببینند « خروج حضرت قائم (علیه السّلام) است و همان ساعت است، در آن روز [ کافران] خواهند دانست که از سوی خداوند ، به دست ولیّ و قائم او (علیه السّلام) چه بر سرشان خواهد آمد ، و قول خداوند: » کدام یک جایگاهش بدتر است: یعنی نزد قائم (علیه السّلام) ...». 8(سید مهدی حائری قزوینی:ص142)
در بيان آيه 55 سوره نور: وعدالله الذين آمنول منكم و عملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض...;
خداى آن دسته از شما را كه ايمان آورده و اعمال شايسته داشته باشند وعده داده است هر آينه در زمين خلافت‏ بخشد. نيز حضرت صادق، عليه‏السلام، فرمود:
آنگاه كه شب جمعه (آن شب جمعه موعود معهود) فرا رسد، خداى فرشته‏اى را به آسمان دنيا فرو فرستد و چون فجر طالع شود و سپيده بدمد. آن ملك بر عرش بالاى بيت‏المعمور نشيمن گيرد. براى محمد و على و حسن و حسين، عليهم‏السلام، منبرهايى از نور نهاده بر آنها بالا روند و فرشتگان و پيامبران و اهل ايمان گرد آنان جمع شوند و درهاى آسمان گشوده شود. چون خورشيد به ميان آسمان رسد، رسول خدا، صلى‏الله‏عليه ‏وآله، گويد: پروردگارا، ميعادى كه در كتاب دادى چه شد؟ و آن اين آيه قرآن است: «كه اهل ايمان و عمل صالح از شما را خدا وعده داده كه آنها را در زمين جانشين قرار دهد...» (آيه 55 سوره نور.) آنگاه فرشتگان و پيامبران همانند سخن نبى مكرم و پيامبر خاتم را بگويند. سپس محمد و على و حسن و حسين، عليهم‏السلام، به سجده افتند. آنگاه بگويند: بار پروردگارا! غضب كن كه به تحقيق حريم تو هتك شد و برگزيدگان تو كشته شدند. و بندگان شايسته‏ات خوار شمرده شدند. در اين هنگام آنچه خدا خواهد انجام دهد كه آن روز، روز معلوم است. 9 آرى، هر جا سخنى از وعد و وعده است نشانى از آن بى‏نشان يافت مى‏شود. هر كجا صحبت از ميعاد و موعد است آن وعد و ميعاد به نظر مى‏آيد و هر كجا نامى از موعود به ميان مى‏آيد آن موعود معهود جلوه مى‏كند; گويا در عالم وعدى جز او و موعد و ميعادى جز روز ظهور او نيست كه راستى هم اگر موعودى است، اوست و اگر ميعادى است، روز ظهور اوست و اگر وعدى است استقرار حكومت‏حقه‏الهيه به كف با كفايت اوست.(سید مجتبی بحرینی:ص112)

مهدی موعود (علیه السّلام)

و از القاب مشهور آن حضرت (علیه السّلام) ، موعود است ، محدّث گرانقدر مرحوم حاج میرزا حسین نوری (رحمة الله علیه) فرموده است: در هدایه آن را از القاب شمرده و شیخ طوسی روایت کرده : از حضرت سجّاد (علیه السّلام) که راجع به آیه شریفه ( وَ فِی السَّمآءِ رِزقُکُم وَ ما تُوعَدُونَ * فَوَ رَبِّ السَّمآءِ وَ الأَرضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثلَ ما أَنَّکُم تَنطِفُونَ )10؛ و در آسمان است رزق شما و آنچه وعده می شوید . پس قسم به پروردگار آسمان و زمین که آن حقّ است مثل آنکه شما سخن گویید. [ امام سجّاد (علیه السّلام) ] فرمود: « این برخاستن و خروج قائم آل محمّد (علیهم السّلام) است». و از ابن عبّاس نیز مثل آن نقل کرده و احتمال می رود که غرض آن حضرت ، تأویل رزق در آیه باشد به ظهور آن جناب ، که سبب نشر ایمان و حکمت و انواع علوم و معارف است که حقیقت رزق و مدد حیات انسانی و عیش جاودانی است ، چنانچه طعام را در آیه شریفه : (فَلیَنظُرِ الإِنسانُ إِلی طَعامِهِ)11؛ باید که انسان به غذای خود بنگرد. تفسیر فرمودند به علم و آنچه بعد از آن ذکر شده از دانه و انگور و زیتون و نخل و بساتین و چراگاه و غیره به انواع علوم. و در غیبت نعمانی مروی است از امام باقر (علیه السّلام) که فرمود: « در زمان آن حضرت- عجّل الله فرجه الشریف – حکمت داده می شود به خلق ، تا آن جا که زن در خانۀ خود حکم می کند به کتاب خداوند و سنّت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) ». یا آن که مقصود تفسیر : ( وَ ما تُوعَدُون)باشد یعنی : آن موعودی که به شما داده شده و جمیع انبیاء امّت های خود را به آمدن او وعده داده اند آمدن آن جناب است: « اَلسَّلامُ عَلَی المَهدِِیِّ الَّذِی وَعَدَ اللهُ بِهِ الأُمَمَ أَن یَجمَعَ بِهِ الکَلِمَ ...». و در یکی از زیارات جامعه است در اوصاف آن جناب ، چنانکه در زیارت آن جناب است : « وَ الیَومِ المَوعُودِ وَ شاهِدٍ وَ مَشهوُدٍ». 12آری ، این وعده ای است که خداوند به قول و فعل ضامن شده که خود آن را وفا خواهد کرد و تحقّق خواهد بخشید، چنانکه در باب دعا و توبه و صدقه نظیر همین ضمانت از سوی خداوند انجام گرفته است که در آیات قرآن کریم آنها را خبر داده و فرموده است : ( أُدعُونِی أَستَجِب لَکُم)13؛ مرا بخوانید که دعایتان را مستجاب نمایم. (أَلَم یَعلَمُوا أَنَّ الله هُوَ یَقبَلُ التَّوبَةَ عَن عَبادِهِ وَ یَأخُذُ الصَّدَقاتِ )14؛ آیا ندانستند که خداوند خود توبه از بندگانش می پذیرد و صدقات را می گیرد؟! و این قبیل تعبیرها بیانگر وعده و ضمانت الهی است ، چنانکه در دعای کمیل می خوانیم: «وَ أَمَرتَهُم بِدُعآئِکَ وَ ضَمِنتَ لَهُمُ الإِجابَةَ؛ و بندگانت را به دعایت دستور فرمودی و اجابت دعا را برای آنان ضامن شدی ». برای حسن ختام حدیثی از امام باقر (علیه السّلام) می آوریم که وعدۀ الهی در این باره تأکید شده است . امام باقر (علیه السّلام) فرمود: « هنگامی که جدّم حسین (علیه السّلام) کشته شد ، فرشتگان به درگاه خداوند – عزّ و جلّ- صدا به گریه و ناله بلند کردند و عرضه داشتند : اِلها! صاحب اختیارا! آیا غفلت می ورزی از کسی که برگزیدۀ تو و فرزند برگزیده ات و بهترین خلق را به قتل رسانیده است؟! پس خداوند- عزّ و جلّ- به آنها وحی فرمود: ای ملائکۀ من! آرام باشید. به عزّت و جلالم سوگند! حتماً از آنها انتقام خواهم گرفت ، هر چند پس از مدّتها باشد. سپس خداوند – عزّ و جلّ- برای فرشتگان از روی امامان از فرزندان حسین (علیه السّلام) پرده برداشت. ملائکه خوشحال شدند و دیدند یکی از آنها ایستاده نماز می خواند ، خداوند فرمود: به این قائم – عجّل الله فرجه الشریف – از آنها انتقام می گیرم».15 (سید مهدی حائری قزوینی:ص147)

ضَمِنَ

از مادّۀ ضمانت ، در لغت: چیزی را در دل چیز دیگری قرار دادن است به طوری که آن را فراگیرد و در خود جای دهد ، و از همین جهت است که شخص کفیل را ضامن می خوانند ، چون ذمّه وعهده دیگری را در گستره ذمّۀ خویش قرار می دهد و عهده دار آن می گردد.16 و ضمانت شرعی آن است که : شخصی قرض یا کار فرد دیگری را به عهده گیرد. و آن بر دو گونه است: لفظی و عملی. یعنی شخصی ممکن است به لفظ بگوید: من ضامن فلانی هستم، یا اینکه کاری انجام دهد که عملاً معلوم شود ضامن دیگری است . به دلایل عقلی و نقلی ثابت است که خداوند دارای صفات جلال و کمال است و پاک و منزّه از هر گونه نقص و نادرستی. و خلف وعده (یعنی عمل نکردن به نوید و مژده)- که یا به علّت جهل و نادانی و یا به سبب عجز و ناتوانی و یا بر اثر پستی فطرت و بیهودگی انجام می شود- بر خداوند محال است ؛ زیرا ساحت مقدس الهی از همه اینها مبرّا و منزّه می باشد و آنچه خداوند وعده دهد ، قطعی و حتمی و تخلّف ناپذیر است ، چنانکه در علم کلام به اثبات رسیده است . (سید مهدی حائری قزوینی:ص141)
قيدى كه در اين جمله سلام آمده است «الذى ضمنه‏» است كه مطلب را محكمتر مى‏سازد; زيرا وقتى چيزى وعده خدا شد تخلف بردار نيست كه :
«ان الله لا يخلف الميعاد. 17» وعده خدا - آنگاه كه وعده دهد - تمام است تا چه رسد به اين كه وعده‏اش را ضمانت نمايد.
در ميان ما مرسوم است كه اشخاص معتبر وعده ‏شان مورد قبول و پذيرش است. بدون چون و چرا مى‏گوييم: فلانى اگر وعده داده قبول است; چون او حرفش دو ندارد; سرش برود قولش نمى‏رود; نيازى به ضمانت ندارد; همين كه گفت: من وعده مى‏دهم، كار تمام است.
چه كسى خوش قولتر از خداست؟ كيست وعده‏اش از وعده خدا معتبرتر؟ امام زمان، عليه‏السلام، وعده خداست. ظهور و قيام او را خدا وعده داده است. نصرت و يارى او را خدا وعده داده است. صرف وعده و نفس قول او كافى و فوق كفايت است تا چه رسد به اين كه اين وعده‏اش را هم تضمين كرده است! وعده‏اى است‏حتمى; امرى است كه تحققش قطعى است; تغيير و تبديل پيدا نمى‏كند.
بر اين اساس است كه فقط بايد به آن وعده دل خوش كرد. فقط بايد در انتظار رسيدن آن ميعاد بود و فقط در فكر آمدن آن موعود كه حقيقت وعد و موعود و ميعاد او و قيام اوست. باقى - هر چه هست - شبه الوعد است; بدل الوعد است; اسم الوعد است. بچه‏ها را چگونه گول مى‏زنند و چه وعده‏ها به آنها مى‏دهند؟ غير از آن وعد و موعود - هر چه هست - از اين قبيل است. بى جهت‏به اين طرف و آن طرف توجه نكنيم كه جز خستگى چيزى عائد نمى‏گردد. هر صبح و شام بر وعد حق سلام كنيم و تحقق و انجاز و تنجز عاجل آن را از حق متعال بخواهيم.
السلام على المهدى الذى وعدالله عز و جل به الامم ان يجمع به الكلم و يلم به الشعث و يملا به الارض قسطا و عدلا و يمكن له و ينجز به وعد المؤمنين. 18(سید مجتبی بحرینی:ص114)
نگاه كن در افق تاريخ و وجود حتمي او را بنگرید و بگویید: «السَّلامُ عَلَيْكَ يَا وَعْدَ اللَّهِ الَّذِي ضَمِنَهُ»

• 1. معجم الفروق اللغویة: 574-575.
• 2. سوره نور: آیه 55.
• 3. المحجّة: 148.
• 4. سوره انبیاء: آیه 105.
• 5. تفسیر کنز الدقائق : 8/479-481.
• 6. سیمای حضرت مهدی (علیه السّلام) در قرآن : 250-251.
• 7. سوره مریم: آیه 75.
• 8. اصول كافى ج‏1، ص‏431 (كتاب الحجة، باب فيه نكت و نتف من التنزيل فى الولاية، ح 90)
• 9. غيبت نعمانى، ص‏276.
• 10. سوره ذاریات: آیه 22و 23.
• 11. سوره عبس: آیه 24.
• 12. النجم الثاقب ، 56-57.
• 13. سوره غافر: آیه 60.
• 14. سوره توبه : آیه 104.
• 15. علل الشرایع : 160.
• 16. سوره آل عمران، آيه 9.
• 17. بحار الانوار، ج‏102، ص‏101; مفاتيح الجنان، ص‏530 (زيارت حضرت صاحب الامر، آداب سرداب).
• 18. معجم مقاییس اللغة : 3/372.